Inleiding
De Jaarstukken 2024 bestaan uit het jaarverslag (programmaverantwoording en paragrafen) en de jaarrekening (het overzicht van baten en lasten en de balans). Voor de indeling is de opzet van de Begroting 2024 gevolgd waarin 8 programma’s zijn opgenomen. In 2024 resteert na het verrekenen van budgetten met achterliggende reserves en het saldo van voorstellen met betrekking tot overheveling van budgetten naar 2025 een vrij besteedbaar resultaat van € 14.265.614,--. Het overgebleven rekeningsaldo willen wij toevoegen aan de Reserve voor algemene doeleinden. Een nadere specificatie van de verschillen tussen begrote en gerealiseerde saldi groter dan € 50.000,-- is te vinden in paragraaf II.2. Toelichting op het overzicht van baten en lasten in de rekening van 2024.
Het rekeningsaldo vóór verwerking van mutaties in de reserves bedraagt € 72.623.382,-- positief. De belangrijkste afwijkingen, zowel positieve als negatieve, zijn over diverse programma's verdeeld. De grotere afwijkingen die hebben geleid tot het rekeningresultaat, betreffen de volgende beleidsopgaven.
- Drenthe beschikt over een sterke Nederlandse, Europese en internationale lobby en een goed ontwikkeld maatschappelijke netwerk (voordeel € 1.281.239,-- programma 1)
- Werken aan een toekomstgerichte landbouw (voordeel € 5.228.113,-- programma 2)
- Agrarisch natuurbeheer (voordeel € 1.655.151,-- programma 2)
- Versterken en behouden van Natuur en Landschap (voordeel € 22.946.306,-- programma 2)
- Aanpak PAS-melders (voordeel € 1.010.102,-- programma 2)
- Ruimtelijke ontwikkeling van Drenthe mét ruimtelijke kwaliteit (voordeel € 1.958.664,-- programma 3)
- Drenthe heeft een optimaal fietsnetwerk (voordeel € 1.103.116,-- programma 4)
- Drenthe is dé MKB provincie (voordeel € 4.284.614,-- programma 4)
- We dragen bij aan het versterken van de ruimtelijke-economische structuur in Drenthe (voordeel € 1.582.538,-- programma 4)
- Regiodeal Zuid- en Oost-Drenthe (nadeel € 1.007.082,-- programma 4)
- Verbeteren kwaliteit verblijfsrecreatie Vitale Vakantieparken (voordeel € 1.960.224,-- programma 4)
- Fiets als duurzaam alternatief (voordeel € 5.399.938,-- programma 5)
- Veilige en beschikbare wegen (nadeel € 1.666.549,-- programma 5)
- Het aandeel hernieuwbare energiebronnen vergroten (voordeel € 1.914.358,-- programma 6)
- We dragen bij aan het realiseren van de landelijke CO2 reductiedoelstelling van de industrie en het MKB (voordeel € 2.037.805,-- programma 6)
- Vergroten maatschappelijk en economische effecten sportactiviteiten (voordeel € 1.166.436,-programma 7)
- Duurzame provinciale financiën (voordeel € 1.214.675,-- programma 8)
- Inzicht in MRB, Provinciefonds, Vennootschapsbelasting, onvoorzien en overhead (voordeel € 7.272.396,-- programma 8)
- Directe personele inzet (voordeel € 2.744.709,-- programma 8)
- Inzet ondersteunend personeel (voordeel € 1.570.256,-- programma 8)
De meeste voor- en nadelen worden verrekend met achterliggende reserves. Per saldo wordt € 39.472.233,-- aan de reserves toegevoegd. De stand van zaken wordt in de desbetreffende programma’s toegelicht. In de programmaverantwoording is per programma opgenomen welke bedragen worden toegevoegd/onttrokken aan de achterliggende reserves. Hierdoor is beter inzichtelijk gemaakt welke bedragen binnen de programma’s met reserves worden verrekend en welke bedragen tot de voor- en nadelen van het rekeningsaldo behoren. In de toelichting op de balans van 31 december 2024 is meer informatie over de reserves te lezen. Na verrekening met de reserves resteert een saldo van € 33.151.149,-- waarop het totaal van over te hevelen bedragen naar 2025 (€ 18.885.535,--) in mindering is gebracht. Het vrij besteedbaar resultaat bedraagt € 14.265.614,--.
De Jaarstukken 2024 zijn onderverdeeld in het jaarverslag en de jaarrekening. Beide documenten geven Provinciale Staten (PS) de mogelijkheid om invulling te geven aan hun controlerende rol. Gedeputeerde Staten (GS) leggen door middel van de Jaarstukken 2024 verantwoording af over de uitvoering van Begroting 2024.
Het jaarverslag bestaat uit:
- de programmaverantwoording
- de paragrafen zoals voorgeschreven volgens het Besluit begroting en verantwoording.
De jaarrekening bestaat uit:
- het overzicht van baten en lasten in de rekening en de toelichting
- de balans en de toelichting
- het overzicht incidentele baten en lasten
- de verantwoording inzake de wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector
- het overzicht van de gerealiseerde baten en lasten per taakveld
- de rechtmatigheidsverantwoording
In de jaarrekening is ook de rechtmatigheidsverantwoording door het college van GS opgenomen. Deze verantwoording is door de accountant op getrouwheid gecontroleerd. De toelichting op de rechtmatigheidsverantwoording is opgenomen in de paragraaf Bedrijfsvoering.
Net als eerdere jaren is ook dit jaar het overzicht Interbestuurlijk Toezicht, kortweg IBT, opgenomen. De provincie Drenthe heeft wettelijk de taak toezicht te houden op de uitvoering van wettelijke medebewindstaken door de Drentse gemeenten op die domeinen waarvoor de provincie als toezichthoudend orgaan is aangewezen. Dit overzicht geeft het oordeel aan van de sectorale provinciale toezichthouders, zoals dat is afgestemd met de gemeenten.
Hierna beschrijven wij kort de onderdelen van de Jaarstukken 2024.
De programmaverantwoording
De programmaverantwoording is net als Begroting 2024 gebaseerd op het Coalitieakkoord 2023-2027 - "Samen bouwen we Drenthe!” De programma-indeling is:
1. Bestuur en samenwerken;
2. Landelijk gebied;
3. Leefomgeving en wonen;
4. Regionale economie en werkgelegenheid;
5. Mobiliteit en bereikbaarheid;
6. Energie;
7. Levendig en sociaal;
8. Middelen en mensen.
De programma's zijn weer onderverdeeld in beleidsopgaven en vervolgens zijn die ingedeeld naar doelstellingen. In de programmaverantwoording is per programma een korte inleiding opgenomen, zoals die in de Begroting 2024 stond vermeld. Aan het begin van elk programma zijn de totale lasten en baten van het betreffende programma opgenomen. Daarbij is procentueel aangegeven wat het aandeel van het programma is ten opzichte van alle programma’s samen. Dit geeft een indicatie van het financieel belang ten opzichte van het geheel.
Beleidsopgaven
Per beleidsopgave hebben wij een inleidende tekst opgenomen. Onder de inleiding is een overzicht opgenomen met de status van de realisatie van de doelstellingen en zijn relevante feiten en cijfers vermeld. Onder het kopje "Wat heeft deze beleidsopgave gekost?" staan de baten en lasten vermeld en de verschillen ten opzichte van de begroting. Daarnaast wordt, indien van toepassing, ingegaan op ontwikkelingen met betrekking tot de beleidsopgave. Dit kan een terugblik zijn, maar ook een ontwikkeling met het oog op de toekomst die voor PS interessant kan zijn.
Doelstellingen
Per beleidsopgave wordt ingegaan op de realisatie van doelstellingen die in de Begroting 2024 zijn opgenomen. In de eerste twee kolommen zijn de doelstellingen en de toelichtingen vanuit de Begroting 2024 opgenomen. In de kolommen daarna is in het geel de status van de realisatie van de doelstellingen opgenomen samen met een toelichting op de realisatie. Die icoontjes kunnen groen, oranje of rood zijn.
Symbool Basisbegrip/interpretatie/duiding
Volgens verwachting/planning.
- Doel/resultaat wordt/is bereikt binnen de afgesproken tijd, kwaliteit en middelen en zonder noemenswaardige risico’s. In de jaarstukken wordt een toelichting gegeven op de gerealiseerde doelstellingen.
Aandachtspunt/opletten /vertraging.
- Doel/resultaat wordt/is (mogelijk) niet gehaald binnen de afgesproken tijd en kwaliteit, maar is nog wel acceptabel. Gemeld wordt wat er wel bereikt is en er wordt een een plausibele verklaring gegeven van de afwijking.
Bijsturen/ingrijpen
- Het geplande is niet gerealiseerd. Doel kan alleen worden bereikt door herallocatie van middelen (meer budget). Er wordt een verklaring gegeven van de afwijking.
Hieronder is in een taartdiagram aangegeven wat de statussen zijn van de doelstellingen die in de Begroting 2024 zijn opgenomen, bij het opstellen van de Jaarrekening 2024. Geconcludeerd kan worden dat veel van de begrote doelstellingen in 2024 ook daadwerkelijk gerealiseerd zijn. Er zijn dertien doelstellingen met een oranje status.
Ten slotte wordt aan het eind van elk programma aangegeven wat het beleid gekost heeft en wordt op grotere verschillen een toelichting gegeven.
Hierna volgt een overzicht van de grotere afwijkingen. De norm voor de rapportage over afwijkingen ten opzichte van de door Provinciale Staten vastgestelde begroting is bepaald op € 250.000,-- op beleidsopgaveniveau. Binnen deze beleidsopgave worden dan de afwijkingen van € 50.000,-- of meer per doelstelling toegelicht. Tevens is in het overzicht aangegeven waardoor de afwijking is veroorzaakt, in welke mate de provincie de afwijking heeft kunnen beïnvloeden en in welke mate doelen gehaald zijn. Het gaat dus niet alleen om de omvang van de afwijking. Voor de volledigheid geven we niet alleen bij onderbestedingen een toelichting, maar ook bij overschrijdingen.
Omschrijving (Programma/Doelstelling) | Saldo programma | Toelichting nodig? | Bedrag | Voordeel / nadeel | Status | Oorzaak overwegend (intern/extern) | Hoogte bedrag beïnvloedbaar (ja/nee) | Saldo na verrekening reserves |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1. Besturen en samenwerken | 661.076 | Ja | -575.628 | |||||
Drenthe beschikt over een sterke Nederlandse, Europese en internationale lobby en een goed ontwikkeld maatschappelijke netwerk | 1.281.239 | V |
| Extern | Nee | |||
Nieuwe en passende regionale samenwerking voor maatschappelijke opgaven | -129.939 | N |
| Extern | Nee | |||
Rechtmatige, heldere, transparante en zorgvuldige besluitvorming | -740.055 | N |
| Extern | Nee | |||
Totaal kleinere verschillen binnen programma | 249.831 | V | ||||||
2. Landelijk gebied | 31.021.370 | Ja | 5.290.180 | |||||
Bijdrage Regiodeal Natuurinclusieve Landbouw | -256.315 | N |
| Extern | Nee | |||
Werken aan een toekomstgerichte landbouw | 5.228.113 | V |
| Extern | Nee | |||
Agrarisch natuurbeheer | 1.655.151 | V |
| Extern | Nee | |||
Behouden en versterken Nationale parken | 202.061 | V |
| Extern | Nee | |||
Inzicht verkrijgen natuurkwaliteit | -155.332 | N |
| Extern | Nee | |||
Mooi en aangenaam Drenthe | 308.247 | V |
| Extern | Nee | |||
Uitvoering van de Omgevingswet voor de activiteiten die de natuur betreffen | 215.788 | V |
| Extern | Nee | |||
Versterken en behouden van Natuur en Landschap | 22.946.306 | V |
| Extern | Nee | |||
Aanpak PAS-melders | 1.010.102 | V |
| Extern | Nee | |||
Reductie van emissies door doelsturing, managementmaatregelen en innovatie | -290.421 | N |
| Extern | Nee | |||
Totaal kleinere verschillen binnen programma | 157.670 | V | ||||||
3. Leefomgeving en wonen | 3.051.436 | Ja | 2.031.332 | |||||
Het bevorderen van duurzaam bodemgebruik en verantwoord gebruik van de diepe ondergrond | 319.786 | V |
| Intern | Nee | |||
Uitvoeren meerjarenprogramma bodem en ondergrond (2021-2025): sanering en voorkomen nieuwe saneringslocaties | 332.854 | V |
| Extern | Nee | |||
Implementatie Omgevingswet | 179.594 | V |
| Intern | Nee | |||
Ruimtelijke ontwikkeling van Drenthe mét ruimtelijke kwaliteit | 1.958.664 | V |
| Extern | Nee | |||
Toekomstbestendig Wonen | 204.484 | V |
| Extern | Nee | |||
Totaal kleinere verschillen binnen programma | 56.053 | V | ||||||
4. Regionale economie en werkgelegenheid | 9.599.569 | Ja | 6.048.019 | |||||
Drenthe heeft een optimaal fietsnetwerk | 1.103.116 | V |
| Extern | Nee | |||
Drenthe is dé MKB provincie | 4.284.614 | V |
| Extern | Nee | |||
We dragen bij aan het versterken van de ruimtelijke-economische structuur in Drenthe | 1.582.538 | V |
| Extern | Nee | |||
Regiodeal Zuid- en Oost-Drenthe | -1.007.082 | N |
| Extern | Nee | |||
Regiodeal Zuid- en Oost-Drenthe II | 619.662 | V |
| Extern | Nee | |||
Drenthe heeft een onderscheidend en veelzijdig toeristisch recreatief aanbod | 483.629 | V |
| Extern | Nee | |||
Verbeteren kwaliteit verblijfsrecreatie Vitale Vakantieparken | 1.960.224 | V |
| Extern | Nee | |||
We investeren in talentontwikkelingen voor de economie van morgen | 418.000 | V |
| Extern | Nee | |||
Totaal kleinere verschillen binnen programma | 154.869 | V | ||||||
5. Mobiliteit en bereikbaarheid: | 6.483.612 | Ja | -160.404 | |||||
Adequaat openbaar vervoernetwerk | 260.871 | V |
| Extern | Nee | |||
Duurzame oplossingen en innovatie | 375.879 | V |
| Extern | Nee | |||
Fiets als duurzaam alternatief | 5.399.938 | V |
| Extern | Nee | |||
Veilige en beschikbare vaarwegen | 366.852 | V |
| Extern | Nee | |||
Veilige en beschikbare wegen | -1.666.549 | N |
| Extern | Nee | |||
Mobiliteit op maat | 686.845 | V |
| Extern | Nee | |||
Toegankelijke en veilige bereikbaarheid | 699.777 | V |
| Extern | Nee | |||
Totaal kleinere verschillen binnen programma | 359.999 | V | ||||||
6. Energie | 4.746.431 | Ja | 3.804.505 | |||||
Het aandeel hernieuwbare energiebronnen vergroten | 1.914.358 | V |
| Extern | Nee | |||
Overheden en bedrijven maximaal laten samenwerken met als gemeenschappelijk doel inwoners maximaal te faciliteren bij de verduurzaming van hun woning | -239.809 | N |
| Extern | Nee | |||
We dragen bij aan het realiseren van de landelijke CO2 reductiedoelstelling van de industrie en het MKB | 2.037.805 | V |
| Extern | Nee | |||
We geven een Drentse invulling aan de waterstofregio Noord-Nederland | 994.077 | V |
| Extern | Nee | |||
Totaal kleinere verschillen binnen programma | 40.000 | V | ||||||
7. Levendig en sociaal | 2.633.509 | Ja | 2.323.671 | |||||
Aantrekken van provinciale en (inter)nationale bezoekers van beeldende kunsten | 61.308 | V |
| Extern | Nee | |||
Behouden en versterken van de bijzondere Drentse (kunst)collecties en verhalen via de Drentse musea | 640.410 | V |
| Extern | Nee | |||
Koloniën van Weldadigheid; ontwikkeling | 164.115 | V |
| Extern | Nee | |||
Verbeteren van de leefbaarheid en bereikbaarheid | 185.759 | V |
| Intern | Ja | |||
Verminderen armoede en laaggeletterdheid | 143.784 | V |
| Intern | Ja | |||
Vergroten maatschappelijk en economische effecten sportactiviteiten | 1.166.436 | V |
| Intern | Ja | |||
Totaal kleinere verschillen binnen programma | 271.698 | V | ||||||
8. Middelen en mensen | 14.426.380 | Ja | 14.389.473 | |||||
Duurzame provinciale financiën | 1.214.675 | V |
| Extern | Nee | |||
Inzicht in MRB, Provinciefonds, Vennootschapsbelasting, onvoorzien en overhead | 7.272.396 | V |
| Extern | Nee | |||
Datagedreven werken faciliteren met gegevens en informatieproducten | 469.719 | V |
| Intern | Ja | |||
Informatiebeheer: het goed beheren en opslaan van documenten die behoren tot een dynamisch, semi-statisch of een statisch archief, ongeacht hun vorm | -50.944 | N |
| Intern | Ja | |||
Informatiemanagement: Een gedegen en veilige inrichting van de informatiehuishouding: digitale gegevens, applicaties, services en technische infrastructuur voor opslag en raadplegen van gegevens | 986.839 | V |
| Intern | Ja | |||
Betrouwbaar en aantrekkelijk werkgeverschap | -124.680 | N |
| Extern | Nee | |||
Organisatieontwikkeltraject waarin wordt geïnvesteerd in (persoonlijk) leiderschap, de kwaliteit van onze professionals en ontwikkeling van de organisatie. | 286.709 | V |
| Intern | Ja | |||
Directe personele inzet | 2.744.709 | V |
| Intern | Ja | |||
Inzet ondersteunend personeel | 1.570.256 | V |
| Intern | Ja | |||
Totaal kleinere verschillen binnen programma | 56.701 | V | ||||||
Totaal rekeningsaldo voor verrekeningen met reserves | 72.623.382 | 33.151.149 |
De paragrafen
In de paragrafen die in het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV) zijn voorgeschreven worden onderwerpen behandeld die van belang zijn voor het inzicht in de financiële positie van de provincie. Dit is inclusief de niet verplichte paragraaf Europa. De voorschreven paragrafen bevatten een verslag van de realisatie van beleidsuitgangspunten van beheersmatige activiteiten en lokale heffingen.
Het overzicht van baten en lasten in de rekening
Via vaststelling van de begroting autoriseren Provinciale Staten (PS) het college tot het doen van uitgaven. Over de realisatie daarvan wordt in het overzicht van baten en lasten in de rekening per programma verslag gedaan. Gezien het belang van een goed inzicht in de baten en lasten, worden de baten en lasten per programma weergegeven in een afzonderlijk overzicht. Daarnaast wordt een overzicht verstrekt van de saldi per programma. In een beknopt overzicht is per programma een specificatie opgesteld. De lasten zijn daarbij positief weergegeven en baten negatief. In de kolom Verschil staat dan vervolgens het resultaat ten opzichte van de Begroting 2024 na wijziging. Zijn de bedragen in de kolom Verschil positief, dan is sprake van een voordeel en is het bedrag negatief dan betreft het een nadeel.
De balans met toelichting en de overige gegevens
Inzicht in de financiële positie is van belang, mede met het oog op de continuïteit van de provincie. Daarom besteden wij afzonderlijk aandacht aan de financiële positie, zoals deze te bepalen is op basis van de balans. Daarnaast geven wij onder de overige gegevens, speciale aandacht aan de investeringen, de voorgeschreven verantwoording Single information en Single audit (SiSa), een overzicht IBT, etc.