I.2.6 Verbonden partijen

Inleiding

Verbonden partijen zijn privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisaties waarin de provincie een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Een financieel belang bestaat uit het door ons ter beschikking gestelde bedrag dat we niet kunnen verhalen indien de verbonden partij failliet gaat of het bedrag waarvoor we aansprakelijk zijn indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. Een bestuurlijk belang is zeggenschap, hetzij door vertegenwoordiging in het bestuur, hetzij door stemrecht.

Het provinciale beleid ten aanzien van verbonden partijen is uitgewerkt in de Nota verbonden partijen die op 27 september 2023 door PS is vastgesteld. Daarnaast hebben we te maken met het in september 2022 door PS vastgestelde Protocol Verbonden Partijen. In het Informatieprotocol verbonden partijen 2022 wordt gerefereerd naar afspraken uit 2016 over de informatievoorziening betreffende de negen belangrijkste verbonden partijen en de revolverende verbonden partijen als nadere invulling op de wijze hoe GS PS informeert over de verbonden partijen. Voor de verantwoording in de jaarrekening geldt dat we over alle verbonden partijen rapporteren en niet alleen de negen belangrijkste.

Om als provincie meer strategisch te kunnen sturen op verbonden partijen en te kunnen voldoen aan de gewenste informatievoorziening aan PS is een beheersproces geïmplementeerd waarin relevante sturing- en verantwoordingsinformatie over de verbonden partij wordt bijgehouden. De aansturing is meer integraal en eenduidig geregeld. De accenten in de ontwikkeling liggen daarbij op verzakelijking van de opdrachtverlening, beter inzicht in organisatie performance en naleving van good governance. Het Protocol verbonden partijen uit 2022 bestaat uit een aantal (werk)afspraken tussen GS en PS. Afgesproken is dat PS over negen van de tien belangrijkste verbonden partijen (uitgezonderd IPO) met regelmaat worden geïnformeerd via een GS-brief bij het jaarverslag en de begroting van de verbonden partijen, waarin onder andere de relatie met de provinciale doelen wordt beschreven. Dit naast de jaarrekening en begroting als reguliere planning en control documenten.

Ontwikkeling

In 2022 en 2023 zijn zoals gezegd respectievelijk het Protocol verbonden partijen en de Nota verbonden partijen door PS vastgesteld. De praktische uitwerking van de gewijzigde Wet Gemeenschappelijke regelingen maakt dat eind 2024 is gewerkt aan het aanpassen van het Protocol verbonden partijen. Het gaat daarbij vooral om de wijze van het geven van zienswijzen op (aanpassingen van) gemeenschappelijke regelingen en het geven van zienswijzen op de begrotingen van gemeenschappelijke regelingen. In 2025 zal het nieuwe protocol worden vastgesteld. In de Financiële verordening is opgenomen dat eens per 4 jaar Nota verbonden partijen moet worden geactualiseerd, voorlopig is dan nog niet aan de orde.

De Commissie BBV adviseert om organisaties waarin formeel geen sprake is van een financieel belang, zoals gedefinieerd in het BBV, maar wel van structurele bekostiging in overwegende mate van (de activiteiten van) een organisatie via één of meer geldstromen (begrotingsfinanciering, subsidie en overeenkomst van opdracht) en er een bestuurlijk belang is, toch op te nemen in de Paragraaf verbonden partijen. Dit gezien het maatschappelijke of algemene belang en de mogelijke risico’s. Dat betekent dat, naast de strikt gedefinieerde verbonden partijen, ook organisaties met een bestuurlijk belang en substantiële financiële betrokkenheid vermeld dienen te worden, om zo transparantie en inzicht te bevorderen. In deze jaarrekening is daarom voor het eerst Regio Zwolle als verbonden partij opgenomen. Het betreft geen formele gemeenschappelijke regeling, maar een zogenaamde Coalition of the willing.

Overzicht verbonden partijen en risico's

Verbonden partijen brengen de onderstaande financiële risico’s met zich mee:

Gestort aandelenkapitaal bij deelnemingen
Een aandeelhouder in een vennootschap (deelneming) heeft een bedrag betaald voor de aandelen. In het geval dat de vennootschap slechte resultaten behaalt, kan sprake zijn van (gedeeltelijk) verlies van dit bedrag. Dit dient dan op de provinciale balans te worden gecorrigeerd.

Dividendopbrengsten van deelnemingen
Als een deelneming winsten behaalt, kan een deel van die winst als dividend worden uitgekeerd aan de aandeelhouders. Deze mogelijke inkomsten zijn een onzekere post doordat pas na afloop van een boekjaar blijkt of het verwachte resultaat is behaald.

Verstrekte leningen aan verbonden partijen
Zowel aan een aantal deelnemingen als aan enkele overige verbonden partijen zijn leningen en garanties verstrekt. Er bestaat een risico van niet-terugbetaling. Zowel ten behoeve van deelnemingen als van overige verbonden partijen zijn garanties/borgstellingen afgegeven.

Risico’s binnen Gemeenschappelijke Regelingen
Elke deelnemer aan een Gemeenschappelijke Regeling is in principe voor zijn aandeel verantwoordelijk voor mogelijke tekorten binnen de GR.

Onderstaand is het overzicht van alle verbonden partijen van de provincie Drenthe met de kerngegevens opgenomen. De opgenomen informatie over het eigen en vreemd vermogen en het resultaat, betreffen de meest recente gegevens waar wij thans over beschikken.

Belangrijkste verbonden partijen

In 2022 is bij het vaststellen van het Protocol verbonden partijen nog eens bevestigd wat de belangrijkste verbonden partijen zijn. De selectie is gemaakt om twee redenen. De eerste is om zo bij de belangrijkste verbonden partijen de betrokkenheid van PS te vergroten. De tweede reden is om te voorkomen dat onnodige bureaucratie ontstaat, doordat bij iedere verbonden partij een even uitvoerige toelichting gegeven wordt.

Over negen verbonden partijen worden PS met regelmaat en uitvoeriger geïnformeerd dan ten aanzien van de overige verbonden partijen. De negen verbonden partijen waarover PS uitvoerig worden geïnformeerd zijn:

1. OV-bureau Groningen Drenthe;
2. Energiefonds Drenthe;
3. N.V. Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM);
4. Groningen Airport Eelde (GAE);
5. Omgevingsdienst Drenthe (OD Drenthe);
6. Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN);
7. Regiovisie Groningen-Assen (RGA);
8. Prolander;
9. WMD Drinkwater NV.

Naast deze negen partijen is in het protocol ook opgenomen dat PS over revolverende fondsen met regelmaat en uitvoeriger geïnformeerd willen worden. Dit naar aanleiding van de aanbevelingen uit het NRK-rapport Revolverende fondsen (Statenstuk 2021-999). Het betreft het MKB Fonds Drenthe B.V. en het Energiefonds Drenthe. Feitelijk is er dan ook sprake van 10 verbonden partijen waarover PS uitgebreider geïnformeerd wil worden.

Hieronder is per verbonden partij de verantwoordingsinformatie opgenomen. De opgenomen informatie betreft de meest actuele voor publicatie beschikbare verkregen informatie van de verbonden partij. Voor alle verbonden partijen geldt onverlet dat PS zal worden geïnformeerd, mochten zich politiek bestuurlijk relevante ontwikkelingen bij deze verbonden partij voordoen.