Zorgvuldig omgaan met water

In de Commissie Landelijk Gebied is afgesproken om tot een verdere uitwerking van algemene regels voor beregening en drainage te komen op basis van de waterbeschikbaarheid. Uit onderzoek is inmiddels gebleken dat voor nieuwe grondwateronttrekkingen voor beregening binnen de onderzoekszone negatieve effecten op de natuur niet kunnen worden uitgesloten. Op basis van de uitkomst van het onderzoek wordt een voorstel uitgewerkt voor nieuwe algemene regels. De verwachting is dat dit rond de zomer van 2025 gereed is.

Samen met WMD Drinkwater hebben we op basis van landelijke afspraken een “Uitvoeringsprogramma bronnen drinkwatervoorziening 2024-2030” opgesteld. Het actieprogramma omvat een aantal maatregelen gericht op het optimaliseren van productielocaties van de WMD binnen de bestaande vergunningen en uitbreiding van de vergunningscapaciteit bij Beilen en Holtien. De acties passen binnen het provinciaal beleid zoals dat is opgenomen in het Regionaal Waterprogramma Drenthe 2021-2027. Op basis van dat actieprogramma voldoen we in Drenthe aan de gangbare operationele reserve van 10%, waarbij rekening is gehouden met de groei van de vraag door woningbouw en economische ontwikkeling.

Inmiddels is ook het traject gestart om het zoekgebied Leek-Roden (vastgelegd in het Regionaal Waterprogramma) te kunnen concretiseren tot een mogelijke ASV. Dit wordt gezamenlijk met Groningen en Fryslân opgepakt. De voorbereidingen hebben in 2024 plaatsgevonden; in de eerste helft van 2025 wordt de plan-MER-procedure doorlopen. Daarna volgt de fase van besluitvorming over de ASV, de begrenzing ervan en het bijbehorende beschermingsregime. Dit zal vervolgens ook in de POV moeten worden vastgelegd.

De bescherming van twee ASV locaties is gekoppeld aan de vergunningverlening voor de uitbreiding van Beilen en Holtien. Het voorbereidend onderzoek heeft meer tijd gevraagd dan gepland en zal nu in 2025 worden afgerond. Op de vergunningaanvragen kan dan ook beschikt worden. De begrenzing van de ASV's en het beschermingsregime worden vervolgens zo spoedig mogelijk, (na de actualisatie van de POV begin 2025) in de POV vastgelegd.

In 2024 is voor de uitbreiding van één bestaande drinkwaterwinning een omgevingsvergunning afgegeven, voor één uitbreiding een vergunningsprocedure opgestart en voor de uitbreiding van één drinkwaterwinning een mer-procedure opgestart. Naar verwachting zullen in 2025 twee omgevingsvergunningen voor uitbreidingen van drinkwaterwinningen worden verleend.

De uitvoering van de zoetwaterprogramma’s voor Oost-Nederland en Noord-Nederland wordt uitgevoerd vanuit de samenwerking in de zoetwaterregio, vanuit het Deltaprogramma Zoetwater en Deltaprogramma IJsselmeer. De samenwerking en uitvoering betreft de uitvoering van de programma’s hoge zandgronden in Oost (ZON) en Noord (ZNN) en een programma aangaande het IJsselmeer. De Deltaprogramma’s lopen nog tot en met 2027, waarna de derde fase van zes jaar aanbreekt. De voorbereidingen voor de derde fase zijn in 2024 gestart op Rijks- en regioniveau.

In onze brief van 24 november 2024 hebben wij u geïnformeerd over het rapport "Toekomstblik op WABOS in Drenthe, Inputdocument voor de omgevingsvisie Drenthe". WABOS staat voor Water, Bodem en Ondergrond Sturend. Het rapport geeft invulling aan de actie uit het Regionaal Waterprogramma Drenthe 2022-2027 en de Strategie Bodem & Ondergrond 2021 om een bouwsteen Water en bodem sturend voor de Omgevingsvisie op te stellen. De uitwerking vindt plaats in de Omgevingsvisie, waarbij een nadere afweging rond de verschillende onderdelen van het rapport zal plaatsvinden.

De waterschappen rapporteren jaarlijks over de realisatie van wateroverlastnormen, de normen van regionale keringen en de Kaderrichtlijn Water (KRW). Ten aanzien van de wateroverlast en keringen is de situatie op orde. Over de stand van zaken met betrekking tot de KRW rapporteren wij onder doelstelling 2.02.04.

Aan de genoemde doelstelling is in 2024 gewerkt. De bewustwording van de impact van klimaatverandering en de noodzaak om hiermee bij al het beleid en uitvoering rekening te houden is de inzet geweest voor het interne proces. Extern is klimaatadaptatie samen met gemeenten en waterschappen in de 3 werkregio’s opgepakt. Het Drents adaptatiebeeld is daarbij een fijn instrument voor het inzicht en de communicatie over de impact. Het Programma klimaatadaptie dat de werkzaamheden (inspanningen) zou structureren en uitbreiden heeft na een voortvarende start vertraging opgelopen. Hierdoor zijn minder resultaten bereikt en zijn de genoemde voorbeeldprojecten niet uitgevoerd en is budget niet uitgegeven. Met een hernieuwde opdracht is de verwachting dat in 2025 een inhaalslag gemaakt wordt.

Landelijk is het Koepelrapport tussenevaluatie KRW verschenen met voor grondwater op initiatief van de provincie Drenthe een uitgebreide analyse van toenemende risico’s voor de kwaliteit en kwantiteit van het grondwater in de landelijke KRW-rapportage ‘Grondwater InZicht’. Daarnaast heeft het Koepelrapport een eigen Drentse vertaling gekregen in het rapport KRW tussenrapportage provincie Drenthe. Deze rapporten geven inzicht in de toestand en de handelingsperspectieven om de KRW-doelen te halen.

De waterkwaliteit van het oppervlaktewater verbetert langzaam, maar voldoet nog niet aan de doelen vanuit de KRW. Soms ligt de oorzaak in een beperkt aantal stoffen dat nog niet voldoet aan de gestelde normen en soms zijn aanvullende inrichtingsmaatregelen nodig. Ook heeft het watersysteem na herinrichting tijd nodig om zich te herstellen voordat de kenmerkende soorten zich weer vestigen in het watersysteem.

Via het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) zijn er subsidies beschikbaar gesteld voor agrariërs, gericht op het verbeteren van de waterkwaliteit en het voorkomen van droogte. Voor de komende planperiode zijn met de waterschappen weer afspraken gemaakt over aanvullende financiering voor zowel het DAW als het Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer (ANLB). Door aanleg van bufferzones langs waterlopen wordt de afspoeling verminderd.

Op grond van de Regeling provinciale maatregelen landelijk gebied heeft de provincie Drenthe op 5 september 2024 van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) een specifieke uitkering (SPUK) ontvangen voor de bekostiging van het gebiedsgerichte integrale maatregelenpakket in Drenthe. Het gebiedsgerichte maatregelpakket omvat o.a. KRW-maatregelen die zijn aangedragen door de waterschappen. Deze maatregelen richten zich op een klein aantal (hydrologische) onderzoeken en een groot aantal fysieke inrichtingsmaatregelen. Voorbeelden daarvan zijn de aanleg van natuurvriendelijke oevers en de realisatie van vispassages. Deze maatregelen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van de KRW doelen in 2027.

De uitvoering van het maatregelenprogramma in de grondwaterbeschermingsgebieden loopt volgens planning. Verwachting is dat eind 2025 nagenoeg alle maatregelen zijn uitgevoerd. Inmiddels is gestart met de actualisatie van de Gebiedsdossiers van alle Drentse grondwaterwinningen voor de drinkwatervoorziening. Hiermee worden de risico’s die drinkwaterwinningen bedreigen, opnieuw in beeld gebracht. De Gebiedsdossiers vormen daarmee de basis voor een nieuw op te stellen Uitvoeringsprogramma.

Wij zijn in gesprek met de boeren in de kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden. Samen met de boeren zal een vervolg gegeven worden aan de gesprekken van de eerste helft van het jaar met als doel een gezamenlijk gebiedsproces.
De provincie heeft de regie genomen voor het duurzaam beschermen van de Drentsche Aa als bron voor drinkwater (UPDA). Hiervoor is een Plan van Aanpak opgesteld om samen met betrokken partijen de uitvoering op te pakken. Tevens is hiervoor een programmaleider geworven.

De invoering van de Omgevingswet heeft veel impact op de toezichttaken op het gebied van zwemwater. Waar voorheen de nadruk lag op duidelijke regels vooraf, moeten we nu werken met doelvoorschriften. Dit vergt een veranderde rolneming in de toezichthoudende taak en is ook voor de badhouders een forse omschakeling. Aan alle doelstellingen in 2024 voldaan.