Een goed vestigings- en ondernemersklimaat

Inleiding

We willen de bedrijven in Drenthe graag letterlijk en figuurlijk de ruimte geven om te ontwikkelen. Dat vraagt om een goed vestigings- en ondernemersklimaat.
Drenthe is steeds meer in trek als vestigingslocatie voor bedrijven uit zowel binnen- als buitenland, mede door ruimtegebrek elders in het land. Naast de ruimteclaims voor wonen, energie, water, natuur en infrastructuur is het borgen van ruimte voor economie dan ook van belang. Via het ruimtelijk arrangement met het Rijk, waarin afspraken worden gemaakt over de verschillende ruimteclaims, en de nieuw op te stellen Omgevingsvisie borgen we dit.

Groningen Airport Eelde is en blijft van belang voor ons vestigingsklimaat.
Waar voorgaande jaren nog als transitiejaren werden bestempeld was 2024 het jaar dat Groningen Airport Eelde opereerde op basis van haar in 2023 geformuleerde strategie. Er is een nieuw luchthavenbesluit aangevraagd met verruimde openingstijden, de band met onderwijsinstellingen is versterkt en er lopen diverse initiatieven voor ontwikkeling van de duurzame luchtvaart en alternatieve brandstoffen. Noorderpoort opent begin 2025 een vestiging op de luchthaven voor de opleiding luchtvaartdienstverlening. In het kader van vastgoedontwikkeling wordt een nieuw bedrijventerrein, Business Park Bravo, ontwikkeld.

In samenwerking met externe partijen stellen wij een Acquisitie Agenda Drenthe op. Het doel van deze agenda is om te komen tot een scherpe profilering, een helder afwegingskader en concrete afspraken met externe partijen rondom acquisitietrajecten. Insteek is om meer aandacht te hebben voor regionale meerwaarde. Zodoende kunnen we als provincie meer focus aanbrengen in onze acquisitieactiviteiten en daarmee ook gerichter middelen inzetten.

De inzet van TopDutch is tegen het licht gehouden. Mede gelet op de problematiek met betrekking tot het vestigingsklimaat (schaarse ruimte, netcongestie, stikstof, arbeidsmarkt) is proactief campagnes voeren minder opportuun. Daarom is besloten om de activiteiten van TopDutch in beperktere vorm te continueren. Het behouden van het merk TopDutch blijft van belang om ons als regio te profileren, zowel nationaal als internationaal.

Ik Ben Drents Ondernemer heeft dit jaar veel Drentse ondernemers succesvol geholpen, de doelstellingen zoals afgesproken zijn behaald. De Drentse startups en scale-ups kunnen gebruik maken van Founded in the North, wat succesvol opgestart is.

Wat hebben we bereikt en wat hebben we gedaan?


Doelstelling	Omschrijving doelstelling	Status	Toelichting realisatie
4.03.01 Drenthe is dé MKB provincie
	We zetten ons in voor het versterken van de concurrentie- en innovatiekracht van het (startende) Drentse bedrijfsleven. Dat doen we o.a. door ons programma Ik Ben Drents Ondernemer (IBDO), dat advies en ondersteuning biedt aan ondernemers in Drenthe die ambitie en potentie hebben om te starten, groeien, innoveren en/of exporteren. Het huidige programma loopt tot en met 2024. In 2023 is een externe evaluatie uitgevoerd, waarin o.a. gekeken is hoe het programma voor de langere termijn zou kunnen worden ingericht, waarbij we rekening houden met ontwikkelingen met de andere eerstelijns organisaties in Noord-Nederland en met de ontwikkelingen bij het ministerie van EZK op het gebied van mkb-dienstverlening. Start-ups en scale-ups zijn vernieuwers van de economie. Ze zijn cruciaal voor het toekomstig verdienvermogen en onze brede welvaart. Wij werken in Noord-Nederlands verband aan de versterking van het start-up & scale-up ecosysteem door het ondersteunen het Founded in the North-programma. De drie noordelijke provincies zijn naast het ministerie van EZK aandeelhouder en opdrachtgever van de NOM. De NOM ondersteunt bedrijven bij investeringen, bij innovaties en bij internationalisering. Daarnaast biedt het MKB Fonds Drenthe mogelijkheden voor financiering van groei en innovatie. In 2024 kijken we hoe we de resultaten van het MKB Fonds kunnen verbeteren. In Noord-Nederlands verband onderzoeken we de mogelijkheid voor gezamenlijke instrumenten om ondernemers te faciliteren bij export.		Het programma Ik Ben Drents Ondernemer (IBDO) liep tot eind 2024. Het aantal beoogde begeleidingstrajecten van mkb-bedrijven is ruimschoots behaald. Ongeveer de helft van de trajecten komt voort uit bestaande contacten en de andere helft is nieuw. Eind 2024 is een tevredenheidsmeting uitgevoerd waarbij de gemiddelde waardering van de dienstverlening een 8,2 kreeg. Eén van de belangrijkste aanbevelingen uit de evaluatie van 2023 was dat er een zelfstandige ondernemersvorm voor IBDO moet komen, om meer wendbaar en flexibel te zijn. Samen met partners van IBDO hebben we naar de beste oplossing gezocht en dit bleek de Drentse Holding BV te zijn. Inmiddels is IBDO BV, als dochter van de Drentse Holding opgericht. De uitvoering van IBDO wordt ondergebracht bij de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM). Sinds de start van het project Founded in the North zijn er mooie stappen gezet in de uitvoering van het programma. In november 2024 vond de Drentse Founded Kick-off plaats. De Drentse startup- en scale-upecosysteempartners kwamen samen om elkaar beter te leren kennen en plannen te maken voor een sterker startup-ecosysteem. Er is al volop actie in Drenthe met studentenprogrammering, founder diners en 1-op-1 gesprekken met startup founders. Belangrijker nog zijn de positieve reacties van de (pré) startups en partners in het noordelijke startup ecosysteem. Daarmee wordt bevestigd dat het programma de impact heeft die bedoeld was. In 2024 hebben we als aandeelhouders van de NOM het Strategisch Kader herijkt. Op basis van dit Strategisch Kader heeft de NOM haar meerjarenplan, meerjarenbegroting en jaarplan 2025 opgesteld. In 2024 heeft het MKB Fonds Drenthe zich weer nadrukkelijker via de sociale mediakanalen geprofileerd. Daarnaast heeft het MKB Fonds Drenthe een nieuwe investmentmanager aangetrokken en is de eerste garantielening verstrekt. De leads liggen op schema volgens jaarplan 2024, maar het MKB Fonds Drenthe merkt dat 1) ondernemers zich vaak al in een (zeer) vroeg stadium melden, 2) de aanvragen vaak nog niet kwalitatief doordacht of onderbouwd zijn, waardoor 3) een private financier moeilijk aan te haken is. Hierdoor nemen doorlooptijden toe. De bestaande portefeuillebedrijven vragen veel aandacht in beheer. Voor 2025 kijken we of IBDO 3.0 het MKB Fonds Drenthe een boost kan geven. De regeling MKB Adviesvouchers is succesvol afgerond, met circa 170 aanvragen in 2024, redelijk evenredig verdeeld over de thema’s Slim, Groen en Impact. In 2025 evalueren we de regeling. Het voornemen is om de regeling opnieuw open te stellen, maar de aanbevelingen moeten leiden tot een nog betere aansluiting op de Economische Koers. In de regeling zal er ook aandacht zijn voor familiebedrijven en overname/opvolging. Met de subsidieregeling Internationaal ondernemen zijn vorig jaar 10 ondernemers geholpen. Medio 2024 was het budget uitgeput. IBDO ondersteunt ondernemers individueel en collectief met advies over export en internationalisering. De provincies Groningen en Fryslân zijn inmiddels – net als Drenthe eerder – aangesloten bij het nationale programma Trade and Innovate. Er zijn geen aanvullende gezamenlijke instrumenten ontwikkeld.


4.03.02 Wij versterken het organiserend vermogen in samenwerkingsverbanden (regionaal en subregionaal)
	We werken met andere overheden, bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties aan onze economische opgaven. Dit gebeurt op verschillende niveaus: Europees, landelijk, landsdelig, provinciaal en regionaal. Voor de provincie gaat het erom dat wij samen met onze partners die zaken oppakken waar we toegevoegde waarde hebben. De lijnen in Drenthe zijn kort en we weten elkaar gemakkelijk te vinden. We kennen sterke allianties waarin bedrijven, onderwijs- en kennisinstellingen, overheden op gelijke voet samenwerken en fungeren als een elkaar versterkend netwerk. Voorbeelden zijn de Dutch TechZone, de Regio Groningen Assen en de Regio Zwolle. We kijken daarbij naar de schaal waarop we de thematiek efficiënt, effectief en met voldoende kwaliteit kunnen uitvoeren. We verbinden ons economisch beleid met het economisch beleid van onze partners in IPO-, noordelijk en regionaal verband. Ook geven wij uitvoering aan het Interreg IV A-programma (samenwerking met Duitsland).		Vanuit de provincie ondersteunen en faciliteren we regionale samenwerkingsverbanden. Per samenwerkingsverband focussen we op de gezamenlijke doelstellingen. Zo werken we onder andere samen in het regionale samenwerkingsverband DutchTechZone (DTZ)). Bij DTZ ligt de focus op profilering van de regio en het versterken van de maakindustrie. In de Regio Groningen-Assen (RGA) werken we onder andere aan een integrale aanpak voor toekomstbestendige bedrijventerreinen en een Herstructureringsmaatschappij Drenthe-Groningen. In de Regio Zwolle is aandacht voor generieke mkb ondersteuning en hebben we meegewerkt aan de Ruimtelijk Economische Bouwsteen.



4.03.03 We dragen bij aan het versterken van de ruimtelijke-economische structuur in Drenthe
	Om beter te kunnen sturen zijn in 2023 regionale programmeringsafspraken over bedrijventerreinen gemaakt. Ook zijn in de Provinciale Omgevingsverordening aanvullende voorwaarden gesteld voor nieuwe bedrijventerreinen die grote ruimtevragers faciliteren, zoals goede inpassing, regionale meerwaarde en meervoudig ruimtegebruik. In de komende periode monitoren wij de bovengenoemde afspraken én geven wij uitvoering aan de bestuurlijke afspraken in het kader van ‘GRIP op grote ruimtevragers’. Hierin werken wij intensief samen met de Drentse gemeenten, het IPO en ministeries IenW, BZK en EZK. Op deze wijze borgen wij dat ook op de lange termijn voldoende ruimte voor bedrijven in Drenthe aanwezig blijft. En dat er tegelijkertijd een optimale balans ontstaat tussen de gebruikswaarde en belevingswaarde van de ruimte die de Drentse bedrijven innemen. De regionale afspraken vormen verder de basis van waaruit wij de komende jaren samen met gemeenten werken aan de toekomstbestendigheid van de huidige bedrijfslocaties. Al enkele jaren ondersteunen we ondernemersverenigingen, parkmanagement en gemeenten bij het versterken van hun organiserend vermogen en het versnellen van de energietransitie. De bestaande aanpak, nu nog sterk geconcentreerd op het versnellen van de energietransitie, wordt in 2024 verder geïntensiveerd en verbreed naar andere opgaven in relatie tot toekomstbestendige bedrijfslocaties. Het ministerie van BZK biedt vanuit het Programma Verduurzaming Bedrijventerreinen (PVB) een budget van 50 miljoen euro, dat vanaf april 2024 beschikbaar komt voor ondersteuning van individuele en collectieve ondernemersinitiatieven. Deze middelen willen we benutten.		In het kader van de ontwikkeling van bedrijventerreinen in Drenthe zijn in 2023 regionale programmeringsafspraken gemaakt. In 2024 zijn gesprekken gevoerd met de gemeenten over de invulling van deze verschillende afspraken, bijvoorbeeld hoe bestaande terreinen beter te benutten, waar mogelijk grote ruimtevragers terecht kunnen en hoe bestaande terreinen toekomstbestendig te maken. Daarnaast is in 2024 vanuit de provincie gewerkt aan een integraal programma toekomstbestendige bedrijventerreinen. Inzet hierbij is gericht op vijf opgaven: basis op orde (o.a. organiserend vermogen), energietransitie, circulariteit, vergroening & klimaatadaptatie en ruimte & ruimtelijke kwaliteit. Hiermee willen we gemeenten, ondernemerscollectieven en parkmanagers faciliteren en ondersteunen om te komen tot toekomstbestendige bedrijventerreinen. Daarnaast verkennen we, samen met de provincie Groningen, de mogelijkheden om een Herstructureringsmaatschappij Drenthe-Groningen te realiseren. Het doel van deze Herstructureringsmaatschappij is om "rotte kiezen" (vastgoed) op strategische plekken op bedrijventerreinen, samen met de markt, te herstructureren. Dit zal in 2025 een verder vervolg krijgen. In het kader van GRIP op grote ruimtevragers hebben wij als eerste provincie een handreiking Ruimtelijke Kwaliteit voor grote ruimtevragers opgesteld. In 2024 is het traject rond GRIP verbreed naar ruimtelijke economie, hierin staat het thema ruimte voor werken centraal. In dit kader is gestart met een landelijk onderzoek naar ruimte voor circulaire economie.

Welke feiten en cijfers zijn er?

Verplichte beleidsindicatoren volgens het BBV
Via het Besluit Begroting en Verantwoording is vastgelegd, dat alle provincies vanaf de begroting 2018 indicatoren in de begroting moeten vermelden. Deze indicatoren zijn in IPO-verband opgesteld en vastgesteld door het ministerie van BZK.

Regionale economie

Indicator: bruto regionaal product (brp).

Groei bruto regionaal product inDrenthe
	2018	2019	2020	2021	2022	2023
Groei ten opzichte van het voorafgaande jaar	1,80%	0.5%	-3,20%	4,90%	2,80%	-0,2%

Bron: CBS (d.d. juli 2024, zie ook www.drentheincijfers.nl; de cijfers voor 2021 tot met 2023 zijn voorlopige cijfers).

Toelichting: Dit is een BBV-verplichte indicator. Het bruto regionaal product (brp) is een maat voor de omvang van de economie. De verandering van het volume van het brp in een bepaalde tijdsperiode is een maat voor de groei (of krimp) van de economie. Het bruto regionaal product tegen marktprijzen is het eindresultaat van de productieve activiteiten van ingezeten productie-eenheden. Het getoonde percentage is de verandering in het brp ten opzichte van het voorgaande jaren. In 2023 groeide de Nederlandse economie met een bescheiden 0,1 procent. In alle regio’s was de economische groei lager dan in het jaar ervoor.

Indicator Bedrijventerreinen Drenthe

Drenthe telt 123 bedrijventerreinen. Deze zijn goed voor 5.700 vestigingen en 76.150 arbeidsplaatsen (32% van het totaal). Bron: Stec Groep 2024.

In 2023 realiseerde IBDO in totaal 670 begeleidingstrajecten. Daarnaast zijn 211 bedrijven doorverwezen of gekoppeld aan andere partijen en ondernemers. Bron: IBDO Jaarverslag 2023.

Wat heeft deze beleidsopgave gekost?

4.03 Een goed vestigings- en ondernemersklimaat		Primitieve begroting	Begroting na wijziging	Realisatie	Verschil
Lasten		5.499.986	9.813.236	4.144.302	5.668.934
	Doelstelling 4.03.01 Drenthe is dé MKB provincie	5.401.227	9.469.477	5.432.689	4.036.788
	Doelstelling 4.03.03 We dragen bij aan het versterken van de ruimtelijke-economische structuur in Drenthe	98.759	343.759	-1.288.387	1.632.146
Baten		-95.718	-1.470.718	-1.668.936	198.218
	Doelstelling 4.03.01 Drenthe is dé MKB provincie	-95.718	-1.470.718	-1.718.544	247.826
	Doelstelling 4.03.03 We dragen bij aan het versterken van de ruimtelijke-economische structuur in Drenthe	0	0	49.608	-49.608
Saldo		5.404.268	8.342.518	2.475.366	5.867.152

Ontwikkelingen

Voor deze beleidsopgave hebben zich tussentijds geen vermeldenswaardige nieuwe ontwikkelingen voorgedaan.