Sociaal Drenthe voor iedereen

Inleiding
De Sociale Agenda 2024-2029, getiteld ‘Drenthe voor elkaar!’, is in de zomer van 2024 vastgesteld door Provinciale Staten. Met deze agenda zet de provincie zich in om voor de Drentse inwoners positieve impact te maken op de grote sociale vraagstukken in Drenthe. Dit wordt gerealiseerd vanuit het principe van naoberschap én in samenwerking met inwoners, gemeenten, provinciale steunorganisaties, welzijns-, zorg- en onderwijsorganisaties, en andere maatschappelijke instellingen. De opgaven binnen de Sociale Agenda zijn gegroepeerd rondom vier centrale thema’s:
1.   Naoberschap: behouden en versterken;
2.   Bestaanszekerheid: basis voor gelijke kansen;
3.   Gezondheid: preventie en toegankelijke zorg voor iedereen;
4.   Inclusie en diversiteit: niemand is gelijk, maar iedereen is gelijkwaardig.

Deze vier centrale thema’s komen grotendeels ook terug in andere regionale programma’s, zoals de Regiodeal Noord-Drenthe, Regiodeal Zuid- en Oost-Drenthe, Regiodeal Zwolle en Nij Begun. Bij de realisatie van de ambities binnen de Sociale Agenda wordt daarom actief gezocht naar de samenhang en koppelkansen binnen de genoemde regionale programma’s om zodoende verschillende krachten te bundelen voor een sociaal Drenthe.

Naoberschap
Drenthe kent een krachtige, initiatiefrijke samenleving. De kracht van haar inwoners is iets waar we zuinig op moeten zijn, en daarom zetten we in op het behouden en versterken van deze kracht. Met de Sociale Agenda richten we ons op meer ondersteuning voor vrijwilligers en bewonersinitiatieven, meer structurele inbreng van bewoners in beleid, en meer participatie van overheden in bewonersinitiatieven. We geven hier invulling aan, onder andere met de Subsidieregeling Bewonersinitiatieven, die afgelopen jaar een groot succes was. Maar liefst 43 bewonersinitiatieven werden ondersteund en dragen bij aan Naoberschap en/of gezondheid in wijken, buurten en dorpen in Drenthe. Zo is in de wijk Haveltermade in Meppel onlangs een project gestart om een buurtkeuken te realiseren in Wijkcentrum De Poele. De buurtkeuken dient als ontmoetingsplek waar wijkbewoners samen kunnen koken en eten. Het doel is om eenzaamheid in de buurt tegen te gaan en tegelijkertijd gezonde maaltijden te verzorgen. Een ander voorbeeld van een mooi initiatief komt uit Nieuw-Buinen. Het initiatief werd ingediend door de buurtkinderen zelf. De buurtkinderen maken zich al 2,5 jaar hard voor een pumptrackbaan in het dorp. De baan biedt een uitdagende sportplek voor jongeren en versterkt tegelijkertijd de verbinding in de buurt.
Daarnaast heeft de Subsidieregeling Podium Platteland geleid tot de ondersteuning van 10 culturele initiatieven die sociale thema’s bespreekbaar maken op het podium. Een goed voorbeeld is Wabi Sabi Terecht, een theatervoorstelling over het strafrechtssysteem in Nederland, waarbij de impact van het proces, straf, detentie en terugkeer in de samenleving centraal staat. Naast deze subsidieregelingen zijn er nog veel meer mooie initiatieven die bijdragen aan het behouden en versterken van Naoberschap in Drenthe. Zo hebben we 12 ‘kwetsbare’ dorpshuizen verspreid over de provincie financieel ondersteund. Ook hebben we de vrijwilligers in Drenthe in het zonnetje gezet als blijk van waardering voor hun inzet. Dit jaar stond het thema ‘informele zorg’ centraal, Dorpscoöperatie Hollandscheveld Verbindt werd uitgeroepen tot winnaar. Daarnaast was de Pilot Dorpsvisies in De Wolden een groot succes. In samenwerking met de gemeente De Wolden en provinciale steunorganisaties hebben we vijf dorpen (Drogteropslagen, Fort, Koekange, Linde en Ruinen) ondersteund bij het opstellen van een dorpsvisie en de vertaling daarvan naar een uitvoeringsprogramma. Dit succes wordt in 2025 verder uitgerold over Drenthe.
Tot slot, jongeren zijn de toekomst. Daarom zetten wij ons in om deze doelgroep te motiveren en te activeren met het Programma Vrijwilligers Drenthe. De provinciale steunorganisaties ontwikkelen hiervoor een meerjarenprogramma dat zich richt op jonge (bestuurs)vrijwilligers.

Bestaanszekerheid
Iedereen heeft recht op bestaanszekerheid, maar voor steeds meer inwoners staat deze zekerheid onder druk. Vanuit de Sociale Agenda richten we ons op het verminderen van armoede, het bevorderen van kansengelijkheid in het onderwijs, het terugdringen van laaggeletterdheid en het versterken van basisvaardigheden. Het is algemeen bekend dat dit een structurele aanpak vereist die ingaat op de verschillende oorzaken van armoede, kansenongelijkheid en laaggeletterdheid. De Sociale Agenda speelt hierop in door meerjarige programmatische aanpakken gericht op doorbraken, te intensiveren.
In 2024 zijn we gestart met de eerste jaarlijkse ondersteuning (€ 100.000,--) voor de Alliantie van Kracht, waarmee zij hun activiteiten, netwerk en ontwikkeling kunnen versterken. Dit netwerk bestaat uit 45 partners die gezamenlijk werken aan het doorbreken van generatiearmoede in de voormalige Veenkoloniën. Vanuit het thema Bestaanszekerheid zijn er programmatische plannen ondersteund die inzetten op gelijke kansen, zoals de Talentenjagers-aanpak (onderdeel van het programma ‘Jong Hoogeveen’) en het ‘Hulp op en om scholen’-programma van de gemeente Midden-Drenthe. Naast de (door)ontwikkeling van programma’s is er ook ingezet op het continueren van lopende programma’s, zoals de overbruggingsfinanciering voor het Plusklas-programma, in afwachting van landelijke middelen. Dit programma ondersteunt leerlingen uit Noord-Drenthe die niet (meer) deelnemen aan regulier onderwijs en hen via de Plusklas begeleidt naar een passende vervolgstap, ofwel naar het onderwijs of de arbeidsmarkt.
In de uitvoering ligt ook veel nadruk op de gezamenlijke ontwikkeling van strategische agenda’s, waarop toekomstige programma’s kunnen worden afgestemd. Binnen het thema Bestaanszekerheid gebeurt dit op twee fronten. Er wordt een herijkingsonderzoek uitgevoerd naar de Drentse Onderwijsambities van onderwijs en overheden (CMO STAMM, 2023), waarin onderzocht wordt hoe de huidige Gelijke Kansen Agenda uitgevoerd kan worden. De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt om de agenda te actualiseren en beter af te stemmen op de gedeelde ambitie, urgentie en de behoeften van de betrokken partners. Via de VDG-portefeuille Participatie, Schulden en Integratie wordt onderzocht hoe de Sociale Agenda kan bijdragen aan de wens van de portefeuillehouders om kennisdeling te verbeteren en effectieve aanpakken te versnellen (‘kort-cyclisch leren’). In 2024 is ambtelijk gestart met een verkenning van hoe en op welke manier de provincie ondersteuning kan bieden aan de vraag en behoeften van de gemeenten.

Gezondheid
Gezondheid is voor iedereen belangrijk. Het helpt mensen om een goed leven te leiden, zelf en met elkaar. De gezondheid van de inwoners van Drenthe neemt af en de gezondheidsverschillen nemen toe. De zorg staat onder grote druk als gevolg van de dubbele vergrijzing en een tekort aan zorgpersoneel. Dit vereist een transformatie in de zorg. Vanuit de Sociale Agenda zijn we daarom aangesloten bij de Gezonde Marke en ondersteunen we de inzet van de Regiocoördinator Gezond Leven Drenthe. Binnen dit netwerk werken inwoners, gemeenten, de provincie, zorgverzekeraars en diverse zorg- en welzijnsorganisaties samen aan het realiseren van ‘De Drentse Droom’. Dit houdt in dat in 2040 kwetsbare groepen 10 gezonde levensjaren hebben gewonnen, het welzijn en welbevinden van iedereen is versterkt en alle inwoners van Drenthe gelijke kansen hebben op passende zorg. De Gezonde Marke vormt de basis voor de inzet vanuit de Sociale Agenda.
In 2024 is de uitvoering van de Gezonde Marke gestart waarin het Drents Zorglandschap is opgenomen. Er zijn zes inhoudelijke coalities gevormd die nu gevuld zijn met een ambtelijke coalitie en een bestuurlijke coalitieraad. Ondertussen wordt de werkagenda 2024 ten uitvoer gebracht en de werkagenda 2025 ontwikkeld. Zowel bestuurlijk als ambtelijk maken we deel uit van verschillende beleids- en uitvoeringstafels van de Gezonde Marke. Ook inwoners worden actief betrokken bij beleid en uitvoering, daarvoor hebben we de subsidie verstrekt aan De Drentse Dialoog. Deze inspraak zorgt ervoor dat Drentse burgers meer grip, vertrouwen, betrokkenheid, draagvlak en eigenaarschap ervaren in het vormgeven van hun toekomstige zorg in de provincie.
Wij ondersteunen ook andere programma’s die bijdragen aan de gezondheid en het welzijn van de Drentse inwoners. Een voorbeeld hiervan is de doorontwikkeling van de Leergang Domein Overstijgend Samenwerken (DOS), waarin professionals voortdurend worden geïnspireerd en voorzien van praktische handvatten om effectief domein overstijgend samen te werken. Dit bevordert de transformatie in de zorg, waarbij een betere samenwerking tussen informele en formele zorg cruciaal is. Bovendien hebben we de publiekscampagne voor de mantelzorgapp Valtes ondersteund, wat heeft geleid tot een grotere bekendheid van zowel de app als mantelzorg in het algemeen. Hierdoor hebben meer mantelzorgers de app gedownload en kunnen zij gebruikmaken van handige tips en tools. Ten slotte hebben we de Datawerkplaats Mentale Gezondheid ondersteund. De inzet van deze werkplaats draagt bij aan het verbeteren van het welzijn van alle Drentse inwoners door slim gebruik te maken van data. Naast het verzamelen van data over volwassenen, wordt er nu ook gewerkt aan de Drentse Jeugdatlas, waarmee een beter inzicht wordt verkregen in de mentale gezondheid van jongeren. Dit vormt de basis voor het verder ontwikkelen van de cyclus ‘Data, duiden, dialoog en doen’.

Inclusie en Diversiteit
Als provincie zetten we ons in voor een Drenthe waarin iedereen mee kan doen en iedereen er daadwerkelijk toe doet. Helaas worden vandaag de dag nog steeds mensen om verschillende redenen uitgesloten van volwaardige deelname aan de samenleving of ervaren zij sociale onveiligheid. Binnen het thema Inclusie & Diversiteit streven we er daarom naar om onze rol als Regenboogprovincie actief uit te dragen, gemeenten te ondersteunen bij het ontwikkelen van lokaal inclusiebeleid en mogelijkheden te verkennen om nieuwkomers te helpen bij het vinden van werk en hun integratie te bevorderen.
De inzet van de Regenboogambassadeur in 2024 was bewonderenswaardig. Dankzij zijn inspanningen zien we op provinciaal niveau een groeiende betrokkenheid en actieve deelname van Drentse gemeenten aan het inclusie- en regenboogbeleid. Dit heeft onder andere geleid tot de oprichting van een Drents ambtelijk netwerk rond inclusie en diversiteit, dat de intergemeentelijke samenwerking en kennisuitwisseling bevordert. Deze samenwerking kwam onder meer tot uiting in de organisatie van de Drentse Regenboogweek. Ook hebben we samen met de Regenboogambassadeur concrete stappen gezet in het agenderen van inclusie- en regenboogthema’s. Zo ondersteunden we onder andere de jaarlijkse campagne Orange the World, was het Drents Museum in maart tijdelijk de ‘eigenaar’ van de Amsterdam Rainbow Dress, organiseerden we in december een groots symposium over De Veilige Kleedkamer, en werd opnieuw het plafond van de Subsidieregeling Regenboogprojecten bereikt.
Naast de werkzaamheden van de Regenboogambassadeur hebben we ons als provincie ingezet voor de verbetering van de toegankelijkheid en de bevordering van de integratie in de Drentse samenleving. Zo hebben we RTV Drenthe subsidie verleend voor het ondertitelen van Drenthe Nu, waardoor deze nieuwsuitzendingen toegankelijker worden voor een breder publiek. Daarnaast hebben we het project ‘Bartjes doorbreken Bubbels’ financieel ondersteund, wat bijdraagt aan de integratie van zowel gevestigde als nieuwe Drenten in de samenleving. Bovendien hebben we in samenwerking met de Cultuurnota een bijdrage geleverd aan activiteiten ter gelegenheid van 80 jaar vrijheid, de oprichting van een centrale nieuwkomersklas in de gemeente Noordenveld en het Politiek Vrouwennetwerk Drenthe (PND). Het PND wil de politieke representatie en emancipatie van vrouwen in Drentse politiek verbeteren, hetgeen zorgt voor meer herkenning en een betere afspiegeling van belangen en perspectieven in de politiek. Daarnaast hebben we de inzet van de Drentse Adviesraad Inclusie (DARI) gecontinueerd. DARI is sinds eind 2024 een officiële stichting, waardoor zij voor onbepaalde tijd nog beter in staat is om het college van gevraagd en ongevraagd advies te voorzien over provinciaal inclusief beleid. Op deze manier werken we samen met ervaringsdeskundigen aan het versterken van een inclusieve Drentse samenleving.